Rijnbrug

Wat is er aan de hand?

De Rijnbrug tussen Rhenen en Kesteren verbindt Regio Foodvalley (365.000 inwoners) en Regio Rivierenland (250.000 inwoners) en is een belangrijke schakel in het noord-zuid-verkeer van Midden-Nederland tussen A12 en A15 én de twee groeiregio’s.

De oorspronkelijke spoorbrug werd tijdens de Tweede Wereldoorlog opgeblazen. Na de oorlog werd op de bewaard gebleven pijlers een wegdek neergelegd: twee rijstroken met aan weerszijden daarvan een fietspad.

De afgelopen jaren is het aantal inwoners van beide regio’s aanzienlijk gegroeid - en dus ook het aantal voertuigen dat van de brug gebruik maakt. De komende jaren worden meer dan 50.000 nieuwe woningen gebouwd en groeit het aantal inwoners in beide regio’s naar 775.000. Het aantal voertuigbewegingen neemt naar verwachting toe van 35.000 nu naar zo’n 52.000 (!) in 2040.

De Rijnbrug zorgt iedere dag voor files (zelfs tot óp de afrit van de A15), hinder en (milieu)overlast. Voor hulpdiensten is het in geval van nood tijdens de ochtend-, middag- en avondspits extra moeilijk naar de overkant te rijden.

Daarnaast is de levensduur van de Rijnbrug (vanwege meer en zwaarder (vracht)verkeer) korter dan in 1955 werd gedacht.

De Rijnbrug is in de wijde omtrek de enige vaste oeververbinding. Op korte afstand is er geen alternatief.

Onderzoeken

De afgelopen periode onderzochten de provincies Gelderland en Utrecht, samen met Regio Foodvalley, Regio Rivierenland en de gemeenten Rhenen en Neder-Betuwe, wat de beste en meest toekomstvaste oplossing voor de te smalle Rijnbrug is.

Even was er het idee een 3e wisselstrook (‘tidal flow’) aan te leggen die afwisselend in noordelijke of zuidelijke richting kan worden opengesteld. Dit bleek echter geen duurzame oplossing.

Dat gold overigens ook voor allerlei onderzochte alternatieven, zoals de spreiding van werktijden, overstapvervoer, meer fiets en extra OV. Dat wórdt overigens al gedaan, maar deze investeringen zijn verre van voldoende om het enorme knelpunt op te lossen.

Recent werd het verkeersknelpunt op en rond de Rijnbrug in de autonome situatie 2040 nogmaals vastgesteld aan de hand van een onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van de Taskforce Rijnbrug Rhenen. De geactualiseerde modelberekeningen laten zien dat de reikwijdte van het gebied waarin problemen met de verkeersafwikkeling zullen worden ondervonden, verder zal toenemen. De omvang van het regionale verkeersknelpunt op het provinciale wegennetwerk neemt verder toe - waarbij óók uitstraling naar de rijksweg A15 optreedt. Zonder in de Rijnbrug te investeren, moet bij de verstedelijkingsopgave rekening worden gehouden met structurele problemen met de verkeersafwikkeling op beide hoofdrijbanen van de A15 nabij de aansluiting met de N233.

• Dé oplossing is om de Rijnbrug van 2x1 naar 2x2 rijstroken te verbreden.
• De provincies Gelderland en Utrecht en Regio Foodvalley en Regio Rivierenland zijn bereid meer dan de helft (€ 80 mln.) bij te dragen.
• Het Rijk is eigenaar van de brug en wordt gevraagd om het resterende deel (€ 70 mln.) bij te dragen in het kader van de verstedelijkingsopgaven. Dat kan, omdat Regio Foodvalley door de Tweede Kamer werd aangewezen als 15e Grootschalige Woningbouwlocatie in het kader van de Nationale Omgevingsvisie Extra (NOVEX).

Waarom moet de brug worden verbreed?

De verbreding van de Rijnbrug tussen Rhenen en Kesteren is om de volgende redenen noodzakelijk:

1. Groei Regio Foodvalley en Regio Rivierenland

• In Regio Foodvalley worden de komende jaren 40.000 nieuwe woningen gebouwd. Daarvan worden er 27.500 in Foodvalley-Zuid (Ede, Wageningen, Rhenen en Veenendaal) gerealiseerd.
• In Regio Rivierenland verrijzen de komende jaren 12.500 nieuwe woningen.
• Het inwonertal van Regio Foodvalley en Regio Rivierenland neemt daarmee toe van 615.000 inwoners nu naar zo’n 775.000 inwoners in 2040. Dat is een stijging van 30%.
• Zonder een toekomstbestendige ontsluiting aan de zuidzijde van Regio Foodvalley en de noordzijde van Regio Rivierenland is het eigenlijk niet mogelijk deze woningen te realiseren (temeer omdat de Rijnbrug het verkeer nú al niet kan verwerken). De verbreding van de Rijnbrug is daarmee een belangrijke voorwaarde voor onze woningbouwopgave.

2. Aanwijzing Nationale Omgevingsvisie Extra (NOVEX)

• De Tweede Kamer heeft Regio Foodvalley opgenomen in de lijst met grootschalige woningbouwlocaties in de Nationale Omgevingsvisie Extra (NOVEX) .
• De aanwijzing als NOVEX-gebied helpt om investeringen te vragen voor een betere bereikbaarheid van deze woningbouwlocaties.
• Het verbreden van de Rijnbrug is, zo blijkt uit recent onderzoeken, een belangrijke voorwaarde om de woningbouwopgave in Foodvalley-Zuid uit te kunnen voeren.

3. Meest duurzame oplossing

• Verbreding van de Rijnbrug naar 2x2 rijstroken is het meest passend bij het huidige en toekomstige verkeersaanbod (na de bouw van meer dan 50.000 nieuwe woningen in beide regio’s) inclusief: a) het doortrekken 2x2 aan de zuidzijde tot aan N320 (want dat levert de meeste rijtijdwinst op en voorkomt het verder opstropen van het verkeer op de A15) en b) het verbeteren van de aansluiting aan de noordzijde met in- en uitvoegers (want dat is de best functionerende oplossing – niet alleen voor auto’s maar ook voor fietsers die met name aan de noordzijde van de brug veel hinder ondervinden).
• Voor de lange termijn zijn mogelijk extra aanpassingen nodig aan provinciale en gemeentelijke wegen aan de noordzijde van de brug waarvoor de verantwoordelijkheid bij de betreffende wegbeheerders ligt.

4. Geen alternatief

• De Rijnbrug is tussen Utrecht en Arnhem, een afstand van 70 km., de enige vaste (maar dus te smalle) noord-zuid-oeververbinding in de wijde omgeving (aan de westzijde de brug van de A27 bij Vianen, aan de oostzijde de brug van de A50 bij Heteren/Arnhem.
• Congestie op de Rijnbrug verhoogt de verkeersdruk op de A15, A50 en A27.

5. Ondernemers

• Regio Foodvalley en Regio Rivierenland zijn sterke economische groeiregio’s – met samen 70.000 bedrijven.
• Voor ondernemers is het belangrijk optimaal bereikbaar te zijn. Nu al ondervinden zij veel hinder van de files op en rond de Rijnbrug.
• Hinder, economische derving en (milieu)overlast zullen de komende jaren toenemen vanwege de groei van het aantal inwoners en bedrijven (voor beide regio’s wordt nu uitgegaan van een groei van 50.000 arbeidsplaatsen).

6. Veiligheid
De Rijnbrug is niet alleen te smal voor het huidige en het toekomstige verkeer, maar de brug vormt ook een obstakel voor hulpdiensten:

• De verkeerslichten op de N233 bij Achterberg moeten nu al zó worden ingesteld dat geen file óp de brug ontstaat om hulpdiensten niet onnodig te hinderen als zij met spoed over de brug moeten.
• Regio Rivierenland maakt zich - indachtig de evacuaties in de jaren negentig van de vorige eeuw - zorgen over het snel kunnen evacueren van de bevolking als door voortgaande klimaatveranderingen onverhoopt opnieuw een overstroming dreigt en bewoners massaal naar het noorden willen (of moeten) vertrekken.

Wat is de duurzame oplossing?

De Taskforce Rijnbrug Rhenen deed in opdracht van gedeputeerde Helga Witjes (Provincie Gelderland) en gedeputeerde Arne Schaddelee (Provincie Utrecht) en onder voorzitterschap van Remco Dijkstra de afgelopen maanden onderzoek.
De Taskforce Rijnbrug Rhenen concludeerde

• dat de Rijnbrug tussen Rhenen en Kesteren voor dagelijkse files, hinder en (milieu)overlast zorgt;
• dat de Rijnbrug (met 2x1 rijstroken) te smal is om het huidige en toekomstige verkeer te verwerken;
• dat Regio Foodvalley en Regio Rivierenland de komende jaren meer dan 50.000 woningen bouwen (en een groot deel daarvan lastiger kan worden gerealiseerd als de bereikbaarheid niet op orde is);
• dat de Rijnbrug de enige vaste oeververbinding in de wijde omtrek is en er - afgezien van een pont - geen alternatief is;
• dat de afgelopen jaren tal van alternatieven zijn onderzocht;

en stelt daarom voor om

• de Rijnbrug te verbreden van 2x1 naar 2x2 rijstroken en de verbreding aan de zuidzijde tot aan de N320 door te trekken (dat levert de beste rijtijdwinst op) en de aansluiting aan de noordzijde (N233 en N225 met in- en uitvoegers te verbeteren; 
• met het Rijk (eigenaar van de brug) in overleg te treden om bij te dragen aan de verbreding van de Rijnbrug. Nu Regio Foodvalley als grootschalige woningbouwlocatie aan de Nationale Omgevingsvisie Extra (NOVEX) is toegevoegd, kan aanspraak worden gemaakt op de bereikbaarheidsmiddelen (in het kader van de Verstedelijkingsstrategie Arnhem Nijmegen Foodvalley).
• in overleg met het Rijk mogelijkheden te verkennen om aanspraak te maken op de Rijksgelden voor het inlopen van achterstallig onderzoek aan bruggen, tunnels en viaducten. De Rijnbrug heeft vanwege meer en zwaarder (vracht)verkeer een kortere levensduur dan aanvankelijk werd gedacht.